عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه زیر ذره بین/آیا دریاچه احیا می شود؟
دریاچه ارومیه دومین دریاچه بزرگ شور جهان است که در سال ها اخیر با مشکل کاهش سطح آب و خشکسالی روبرو شده است که در نتیجه آن امسال بدلیل عدم تخصیص حق آبه دریاچه از سدهای حوزه آبریز دریاچه ارومیه و عدم تکمیل تونل انتقال آب به دریاچه بیش از ۹۵ درصد از آن بطور کامل خشک شده است.
به گزارش دادرسانه، دریاچه ارومیه دومین دریاچه بزرگ شور جهان است که در سال ها اخیر با مشکل کاهش سطح آب و خشکسالی روبرو شده است که در نتیجه آن امسال بدلیل عدم تخصیص حق آبه دریاچه از سدهای حوزه آبریز دریاچه ارومیه و عدم تکمیل تونل انتقال آب به دریاچه بیش از ۹۵ درصد از آن بطور کامل خشک شده است. با افزایش خطر خشک شدن کامل دریاچه ارومیه و بروز این فاجعه زیست محیطی، کارشناسان طوفان و بادهای نمکی به شعاع صدها کیلومتر که احتمالا بیشتر شهر های شمالی، مرکزی و حتی شمال شرق کشور از جمله تهران را نیز در بر خواهد گرفت را پیش بینی می کنند.
احیای دریاچه ارومیه به عنوان راهکار جلوگیری از خشک شدن کامل این پهنه آبی از جمله اولویت های نظام در یک دهه اخیر بوده و تا دی ماه ۱۴۰۰ برای اجرای طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان(به قیمت روز) هزینه شده است. طرح های احیای دریاچه ارومیه پس از نوسانات ارزی اوایل سال ۱۳۹۷ شمسی به بعد به دلیل ضیق مالی دولت بسیار کند شد و ادامه این روند انتقاد افکار عمومی و متهم کردن دولت به رها کردن این پهنه آبی را به دنبال داشت.
این در حالی است که محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور بر لزوم اجرای طرح های احیای دریاچه ارومیه و ضرورت عمل دستگاه های مسوول به تکالیف و تعهدات خود در این زمینه تاکید کرده است. البته کاهش ۲ میلیارد مترمکعبی آب دریاچه در سال ۱۴۰۰ در مقایسه با سال های گذشته نگرانی های جدی از بازگشت آن به شرایط مرگ طبیعی اوایل دهه ۱۳۹۰ و تهدید طوفان های نمکی آن برای بیش از ۱۰ میلیون نفر اجتماعات پیرامونی این پهنه آبی را سبب شده است.
وضعیـت زیسـت محیطی دریاچـه ارومیـه بـا تمام جوانـب زمین شناسـی، اقتصادی، اجتماعـی، منابـع آب، هـوا، اقلیـم و ... آن در طـول سـالیان گذشـته دسـتخوش تغییر شـده و رونـد نزولـی را طـی کـرده اسـت. به تبـع ادامـه پذیـرش اثـرات منفـی در هـر اکوسیسـتم طبیعـی، در انتهـا بـه تخریـب آن اکوسیسـتم منجـر میشـود کـه ایـن امـر تبعاتـی چـون ایجـاد اکوسیسـتم های جدیـد بـا پتانسـیل بـالای ایجـاد تخریـب بـر محیـط ز یسـت پیرامونی را به همراه خواهد داشـت. وضعیـت در یاچـه ارومیـه و تالاب هـای اطـراف آن نیـز خـارج از ایـن قاعـده نیسـت.
در حـال حاضـر بسـیاری از کارکردهـای اکولوژیکـی و اقتصادی- اجتماعی دریاچه ارومیـه و تالاب هـای حاشـی های آن مختـل شـده و خسـارت محسـوس و نامحسـوس ایـن اختلال نه تنهـا طبیعـت منطقـه، بلکـه معیشـت های محلـی و جوامـع انسـانی را نیز تحـت تأثیـر قـرار داده اسـت.
به طورکلـی ادامـه روند فعلی دریاچـه ارومیه بر محیط هـای بهداشت و سلامت جوامع محلی؛ وضعیت اقلیم و منابع آب؛ منابـع اقتصـادی منطقـه ماننـد تولیـدات کشـاورزی؛ تنـوع زیسـتی و محیـط طبیعـی دریاچـه و نواحـی اطـراف آن؛ وضعیت اجتماعی.
"سـتاد احیـای دریاچـه ارومیـه"پـس از تشـکیل، بـا ایجـاد یـک کمیتـه راهبـری متشـکل از متخصصـان و صاحبنظـران ملی و منطق های و نمایندگان دستگاه های تصمیم گیـر، بـه طراحـی و ایجـاد سـاختار سـازمانی بدنـه اجرایـی خـود پرداخـت.
شـرح وظایـف بخش هـای مختلـف سـتاد احیـا و گام هـای اجرایـی نحـوه مدیریـت احیـای دریاچـه ارومیـه، در کمیتـه مذکـور ترسـیم و تصویـب گشـت. مقـرر شـده اسـت دانشـگاه صنعتـی شـریف به عنـوان "دفتـر برنامهریـزی و تلفیـق" بـه جمع بنـدی مطالعـات، جامع نگـری و ایجـاد اتفاق نظـر علمـی بـا حضور کلیـه صاحب نظـران ملی و منطقه ای بپـردازد.
طبق بررسی های صورت گرفتـه و ادعاهای مسـئولین محلـی بودجه هـای اختصاصـی بـه سـتاد احیـای دریاچـه ارومیـه صـرف ساخت وسـازهایی در اطـراف دریاچـه یـا خریـد تجهیـزات اداری و ماشـین و... شـده کـه در مـواردی هـم ارتباطـی بـا دریاچه نـدارد.
نتایـج عملکـرد ایـن سـتاد کـه بنـا بـود، ماننـد نهـادی فرا قـوه ای عمـل کنـد و دریاچـه ارومیه را از خطـر خشـک شـدن نجـات دهـد، به طور کامـل در هاله ای از ابهـام قـرار دارد؛ چراکـه نتایـج ملمـوس و قابـل سنجشی از عملکـرد سـتاد احیـای دریاچـه ارومیـه در دسـترس نیسـت. برخلاف گفته هـای سـتاد احیـا در سـالهای پربـارش بـه دلیـل رهاسـازی سـیلاب های فصلـی ایـن دریاچـه پـر شـده اسـت و محاسـبات در زمینـه صرفه جویـی آب کشـاورزی نیز ابهاماتـی دارد.